Doświadczony Doradca Sztuki, a przy tym artystka i konserwatorka dzieł sztuki. Kwalifikacje zdobywała na stanowisku marszanda w domu aukcyjnym Rempex, gdzie była odpowiedzialna za sprzedaż oraz współpracę z komisją ekspercką przy weryfikacji dzieł sztuki.
Moim dzisiejszym gościem jest Oksana Bagriy, która opowie m.in. o budowaniu marki artysty na współczesnym rynku sztuki, w Polsce.
Mój gość, jako Dyrektor Sprzedaży od początku tworzyła prężnie rozwijający się dom aukcyjny Libra, który w ciągu 2 lat osiągnął piątą pozycję w rankingach wyników sprzedaży pośród 33 domów aukcyjnych w Polsce.
Wywiad możesz również odsłuchać w wersji podcast, w aplikacji spotify Posłuchaj
Wolisz określać się jako Doradca Sztuki czy Marszand? Jaką rolę na rynku sztuki pełnią obie funkcje?
Chciałabym zaznaczyć ze jestem doradcą na rynku sztuki. Jest to profesja, która powoli pojawia się na polskim rynku i swój początek bierze od profesji marszanda.
Aby dobrze zrozumieć role marszanda warto zacząć od pierwszej polowy XVIII wieku, kiedy w Europie zaczynał rozkwitać handel sztuką. W tym momencie chciałabym zagłębić się w historię, ponieważ każde zjawisko jest osadzone w czasie i nie może być oderwane od kontekstu.
Wiek XVII oglądał rozmaite schematy kariery marszanda w roli: szefa pracowni malarskiej handlującego obrazami swoich pracowników; handlarza kupującego i odsprzedającego obrazy klientom; agenta poszukującego dzieł sztuki na zlecenie kolekcjonerów.
Dopiero w XIX stuleciu pojawia się instytucja jaką jest muzeum. Jej znaczenie stopniowo wzrastało w związku z dokonywaniem zakupów i tworzeniem kolekcji.
W czasach impresjonistów, aby przekonać kolekcjonerów do nowego rodzaju sztuki powstają triady: artysta – marszand – krytyk. W tym okresie jesteśmy świadkami wejścia na rynek artystów żyjących, powstają miejsca pokazywania, ekspozycji dzieł, w dzisiejszym znaczeniu „galerii” a marszandzi zaczynają przekształcać się w „galerzystów”.
Teraz do nich dołączył kurator sztuki, który odważył się kupować dzieła twórców na wczesnym etapie ich drogi twórczej. Tak powstają muzea sztuki nowoczesnej i silna więź pomiędzy marszandem/galerzystą, a kuratorem sztuki. Ta wzajemna relacja jest kluczowym zjawiskiem XX wieku.
Od czego artysta powinien zacząć budować swoją markę?
Odpowiedź na to pytanie wymaga całego wykładu, ale warto zacząć od obserwowania social mediów i nowych narzędzi, które umożliwiają prezentacje swojej twórczości. Świat zmienił się w globalną wioskę.
Dostęp do Internetu otworzył drzwi szerokiej publiczności i daje wiele możliwości, z których warto nauczyć się korzystać. Media społecznościowe mają ogromną siłę nośną. W ciągu krótkiego czasu jesteśmy w stanie pokazać swoją twórczość osobom, których prawdopodobnie nigdy nie poznamy w rzeczywistości, a będą naszymi followersami.
Na Facebooku zazwyczaj tworzymy informację o naszych wystawach, udziałach w targach, zamieszczamy ogłoszenia o planowanych projektach, opisujemy naszą twórczość. Coraz większe znaczenie nabiera jednak Instagram, ponieważ jest on oparty o obraz i minimalną ilość tekstu. Aby nasz profil na instagramie był ciekawy dla innych, warto zastanowić się w jaki sposób chcemy zaprezentować siebie i naszą twórczość.
Toyin Odutola (106 tys. obserwatorów), Aleksandra Waliszewska (70,2 tys. obserwatorów),
Czy będziemy tak otwarci aby pokazać naszą przestrzeń roboczą? Czy pójdziemy drogą Toyin Odutola (106 tys. obserwatorów), który publikuje portrety swoje, swojej rodziny i przyjaciół, tym samym opowiadając różne historie związane z jego twórczością.
Artysta urodzony w 1985 w Nigerii – José Parlá, ukazuję kronikę swojego ostatniego projektu na Kubie. Z polskich artystów sporą liczbę obserwujących na instagramie (ok. 70 tys) mają Aleksandra Waliszewska oraz Karol Radziszewski (ok. 10 tys).
Warto! Obserwować! Profile! Kolekcjonerów!
Warto również obserwować profile kolekcjonerów. Najsłynniejszym jest amerykański producent filmowy Stefan Simchowitz (ponad 80 tys obserwatorów).
Bardzo znane polskie kolekcje to m.in. Simulart – kolekcja sztuki współczesnej czy Dwa i Pół. Sztuką młodszych artystów zajmuje się m.in. Łukasz Wiącek, twórca kolekcji Wiącek Collection czy Michał Borowik twórca kolekcji Borowik Collection.
Należy jednak pamietać, że najważniejszym elementem w twórczości artysty jest ciągłość i rozwój. Dobrze przygotowane portfolio oraz CV nie pozostają bez znaczenia ale to jest temat na naszą kolejną rozmowę.
Ważnym elementem dla twórczości artysty jest ROZPOZNAWALNOŚĆ.
Jakie elementy składają się na markę artysty?
Przede wszystkim: stabilność w tworzeniu, rozwój i ciągłe poszukiwanie. Obecność na wystawach, w kolekcjach prywatnych, instytucjonalnych. Opinia krytyków.
Ważnym elementem dla twórczości artysty jest rozpoznawalność, kiedy to nasza twórczość jest na tyle charakterystyczna, że większość osób jest w stanie powiedzieć: „O znam to, ten obraz już widziałam i mi się podoba”. Oczywiście najlepiej, jeśli w tym momencie padnie również nazwisko artysty.
Droga do odnalezienia swojego stylu jest długa ale każdy musi przez nią przejść. Nawet Picasso nie od razu „wynalazł” kubizm.
Doskonałym przykładem na dobrze prowadzoną markę polskiego artysty jest marka Dominika Jasińskiego, zbudowana przez artystę przy wsparciu jego managerki.
Jak wygląda współpraca marszanda i artysty?
Artyści są po to aby tworzyć, przełamywać granicę ustalonych norm, nadawać innego wymiaru już znanym nam rzeczom.
Marszand, który współpracuję z Artystą, bierze na siebie cały ciężar promocji i skierowania zainteresowania na jego sztukę. Jak wspominałam w XX wieku powstał tandem: galerzysta – kurator sztuki. Należy pamiętać, iż osoba kuratora również ma ważne znaczenie dla artysty.
Istotną rolę odgrywa miejsce, w którym prace artysty są pokazywane. Pokazywanie się w prestiżowych, prywatnych i publicznych instytucjach nobilituję twórczość artysty, jednocześnie jest sygnałem dla kolekcjonerów, że warto zwrócić i śledzić działania twórcy.
Krytycy również są częścią procesu promocji, ich rekomendacje mogą zbudować lub pogrążyć karierę danego artysty.
Jeżeli chodzi o stronę prawną współpracy, zazwyczaj są podpisywane umowy współpracy, w których indywidualnie określa się jej warunki tj. czy jest to współpraca na wyłączność czy nie, na jaki okres, jaki jest procent prowizji od sprzedaży, czasem plan promocji.
Marszand również troszczy się o promocję artysty w mediach, prasie, jego obecność na wystawach, targach a to wszystko wymaga nakładu finansowego.
Fundacja Galerii Foksal, Raster, Leto, Lokal_30, Pictogram, Sterio, Le Guern to jedne z najważniejszych miejsc wśród polskich galerii. Oczywiście są również artyści niezależni, którzy osiągnęli sukces, np. Roza Liwta, Basia Banda czy Tymek Borowski.
Utrzymanie ceny na dzieła sztuki artysty jest pozytywnym elementem w całej tej układance.
Jeszcze kilka lat temu kolekcjonerzy masowo próbowali dotrzeć do pracowni artysty bezpośrednio i kupić za pół darmo, teraz powoli takie zjawisko odchodzi w niepamięć. Artyści stają się bardziej świadomi.
Dlaczego warto utrzymać cenę prac artysty na stałym poziomie?
Muszę opowiedzieć tu o historii marszanda Mesensa i surrealisty Magritte’a. W 1930 marszand zakupił 11 płócien Magritte’a w przeddzień jego pierwszej wystawy w Paryżu – po to tylko, by mu pomóc. W październiku 1932 roku nabył wszystkie jego obrazy – znajdujące się w Galerie Le Centaure – sto pięćdziesiąt sztuk – żeby nie trafiły na aukcję w promocyjnych cenach, co miało by katastrofalne konsekwencje dla cen i reputacji malarza.
Co decyduje o tym, że niektórzy artyści zostają zapisani na kartach historii; zazwyczaj jest to nieliczna grupa wybranych, a o pozostałych ona milczy?
Wszędzie na świeci tylko nielicznym udaje się odnieść sukces. Zaledwie ułamek procenta tych, którzy zaczynają swoją karierę, będą mieć szanse na obejrzenie swoich prac w muzeach.
Dlaczego jednym się udaję, a innym – nie, nie mam jednoznacznej odpowiedzi. Na pewno trzeba mieć dużo szczęścia i być pracowitym. Istnieje jednak model kariery artystycznej, dla tych, którzy mają ambicje zaistnieć w instytucjach muzealnych.
Pierwszym etapem jest udział w konkursach. Kilka ważnych konkursów: Spojrzenie w warszawskiej Zachęcie, Biennale Bielska Jesień, konkurs Artystyczna Podróż Hestii, konkurs malarski im. Eugeniusza Gepperta.
Istotne jest aby znaleźć dobrego marszanda/ galerie, która uwierzy w twórczość i będzie współpracować z artystą, budując jego markę.
Dla artysty niezwykle ważne jest także pokazywanie swoich prac na wystawach czy udział w targach sztuki. Zazwyczaj udział w targach jest zarezerwowany dla galerii, ale istnieją prestiżowe targi, na których mogą zaprezentować swoje pracy poszczególni artyści, na przykład targi w Berlinie, Włoszech, Amsterdamie czy Hong Kongu.
A jak powinna wyglądać relacja klienta i marszanda, doradcy sztuki?
Zaufanie i uczciwość. To są najważniejsze rzeczy w relacjach, nie tylko z klientami. Aby docenić sztukę najnowszą potrzebna jest wiedza na temat dzieła, w jakich warunkach zostało stworzone, dlaczego artysta wykorzystał tą, a nie inną technikę. Jego kontekst w historii tworzenia i dnia dzisiejszego.
Jestem doradcą na rynku sztuki. Pomagam kolekcjonerom w zakupie dzieł sztuki, oferując szeroką gamę usług, aby jak najbardziej uprościć proces akwizycji.
Doradca sztuki to zawód całkowicie niezależny. Jego zadaniem jest dostarczenie klientowi obiektywnej porady. Mówiąc najprościej doradca sztuki kształci klienta, pomaga skupić jego zainteresowanie, a także zapewnia dostęp do najlepszych dzieł w granicach danego budżetu.
Edukacja jest najważniejszym elementem w doradztwie. Przekazuję ogromną wiedzę, która została pozyskiwana przez lata pracy w domach aukcyjnych, podczas obserwowania rynku sztuki, analizowania licytacji, opowiadam o wewnętrzne funkcjonowanie rynku.
Każdy kto jest kolekcjonerem lub chce się nim stać, może podjąć indywidualną decyzję o skorzystaniu z usług doradczych eksperta w dziedzinie handlu sztuką. Taka forma staje się niezwykle pomocna, jak i dostarcza cennej wiedzy potrzebnej w obrocie dziełami sztuki. Na pewno tego typu doradztwo jest konieczne dla „początkujących”, aby móc wypracować sobie odpowiednią pozycję na rynku sztuki.
Zapraszam osoby zainteresowane stworzeniem kolekcji oraz artystów, którzy chcą abym poznała ich twórczość do kontaktu ze mną za pośrednictwem mojej strony www.oksanabagriy.pl
Drogi czytelniku, już dziś zapraszam Cię na kolejną rozmowę z doradcą sztuki Oksaną Bagriy. Zapisz się do newslettera i nie przegap kolejnych odcinków podcastu Konik Kreatywny. Wywiad możesz również odsłuchać w wersji podcast, w aplikacji spotify Posłuchaj
Materiały Źródłowe: „Galeria Szubrawców” Philip Hook, „Przewodnik kolekcjonowania sztuki najnowszej 2” Piotr Bazylko, Krzysztof Masiewicz.
